07.12.2022
Uwzględniając zmiany jakie zaszły na XX Zjeździe Komunistycznej Partii Chin należy odnotować jego szczególne znaczenie, które ma również wpływ na stosunki międzynarodowe w ujęciu globalnym. To z kolei bez wątpienia będzie rzutować również na stosunki dwustronne Chin z państwami, które są częścią reżimów międzynarodowych z wiodącą rolą Chin. W tym kontekście warto przyjrzeć się sposobowi budowaniu narracji przez szefów misji dyplomatycznych w Bułgarii i Rumunii oraz przeanalizować punkty, na które zwraca się szczególną uwagę.
Ambasador ChRL w Bułgarii – Dong Xiaojun – w tekście opublikowanym na stronie ambasady ChRL w Sofii w pierwszej kolejności podkreślił historyczne znaczenie kontynuacji sprawowania władzy nad Komunistyczną Partią Chin (KPCh) przez przewodniczącego Xi Jinpinga, który od XVIII Zjazdu KPCh, tj. od 2018 roku w sposób nieprzerwany utrzymuje swą pozycję. Szczególnie podkreślony przez ambasadora w Bułgarii został fakt, iż w tym czasie Chiny doświadczyły ważnych wydarzeń, które „przyciągnęły uwagę całego świata”. Po pierwsze, Komunistyczna Partia Chin obchodziła setną rocznicę jej istnienia. Po drugie, socjalizm o chińskiej specyfice miał wkroczyć w „nową erę”. Po trzecie, dokonało się historyczne zadanie „złagodzenia ubóstwa i budowy umiarkowanie zamożnego społeczeństwa” w pierwszym stuleciu istnienia KPCh.
Nie sposób odmówić ChRL bezprecedensowego oraz gwałtownego rozwoju gospodarczego po reformach z 1978 oraz 1992 roku, niemniej w dalszej części Dong Xiaojun egzemplifikuje wzrost Chin wyłącznie od 2012 roku, tj. od momentu przejęcia władzy przez Xi Jinpinga. To pominiecie okresu po 1978 r. jest charakterystyczne dla rządów Xi. Okres prosperity Deng Xiaopinga jest wymazywany z najnowszej historii Chin. Dodatkowo takie stwierdzenia wyraźnie wskazują na rosnącą pozycję Przewodniczącego, który wydaje się, iż konsolidując władzę w samych Chinach, wyznaczył również nowy rozdział w historii samych Chin, czego najlepszym potwierdzeniem są wyniki XX Zjazdu KPCh. W tym aspekcie, Dong Xiaojun posłużył się kilkoma wskaźnikami gospodarczymi, aby uwydatnić rolę Xi Jinpinga w budowaniu potęgi polityczno-gospodarczej Chin w ostatnich latach. W związku z powyższym, ambasador ChRL w Bułgarii wskazał, iż w ciągu ostatniej dekady gospodarka Chin rosła w średnim rocznym tempie 6,6%, zajmując pierwsze miejsce w tym względzie wśród głównych gospodarek świata, stanowiąc od 11,3% (2012) do 18,5% (2022) światowej gospodarki i zwiększając PKB per capita do poziomu 12,5 tys. USD. Ponadto według Global Innovation Index, ChRL w ciągu ostatnich dziesięciu lat zaliczyła awans z 34. na 11. miejsce, wskaźnik urbanizacji wzrósł z 53,1% do 64,7% a prawie 100 mln mieszkańców wsi zostało wyciągniętych z ubóstwa.
Chiński Ambasador w Sofii wyraźnie podkreślił, iż modernizacja w chińskim stylu przyjmuje globalny charakter, gdyż podkreśla ścieżkę pokojowego rozwoju oraz opowiada się za wymianą i wzajemnym uczeniem się między różnymi cywilizacjami. Dong powołał się na referat przewodniczącego Xi Jinpinga, gdzie podkreśla się rolę Chin w budowie wspólnoty o wspólnej przyszłości dla ludzkości, wzywając tym samym do przestrzegania wspólnych wartości, tj. „pokoju, rozwoju, uczciwości, sprawiedliwości, demokracji i wolności dla całej ludzkości”. W tym celu Chiny wyszły z propozycją globalnych „dóbr publicznych” takich jak: Inicjatywa Pasa i Szlaku, Globalna Inicjatywa Rozwoju i Globalna Inicjatywa Bezpieczeństwa. W związku z powyższym nie ulega wątpliwości, iż chińska dyplomacja nadal podtrzymuje determinację do eksportu własnego modelu rozwojowego do państw rozwijających się.
Jaka konkretna charakterystyka „modernizacji w chińskim stylu” została nakreślona przez ambasadora Dong Xiaojuna? Chiński ambasador wyróżnia jej pięć głównych cech: ogromna populacja, wspólny dobrobyt dla wszystkich ludzi, harmonia między cywilizacjami – zarówno w ujęciu materialnym i duchowym, harmonijne współistnienie człowieka i natury oraz ścieżka pokojowego rozwoju. W normatywnym brzmieniu powyższych postulatów, chińska dyplomacja odrzuca włączeniu się w grę „o sumie zerowej”, co od razu implikuje chińską strategię rozwoju gospodarczego opartej na współpracy win-win a także wykazuje brak zainteresowania Pekinu „hegemonią władzy”. Należy wyraźnie podkreślić, iż wynika to z retoryki użytej przez stronę chińską, natomiast kurs chińskiej dyplomacji na przestrzeni ostatnich lat nakazuje wyraźnie oddzielić warstwę retoryczną od praktyki międzynarodowej.
Jak do chińskiej agendy międzynarodowej odnosi się ambasador ChRL w Rumunii – Han Chunlin? Należy przede wszystkim podkreślić, iż teksty obu ambasadorów są niemal identyczne, co implikuje fakt koordynacji przekazu międzynarodowego przez rząd centralny w Pekinie. Teksty ambasadorów co do zasady przekazują tę samą wartość merytoryczną, jeśli chodzi o dokonania Chin na arenie międzynarodowej oraz podkreślenie silnego przywództwa Xi Jinpinga, natomiast różnią się rozłożeniem mocniejszych akcentów na poszczególne kwestie, które mogą zostać lepiej odbierane w danym państwie. Dla przykładu, w tekście Chan Chunlina, większą uwagę poświęca się środowisku naturalnemu, zielonemu rozwojowi, zobowiązaniom ograniczeniu emisji dwutlenku a co za tym idzie ogłoszenie neutralności węglowej przed 2060 rokiem. Dodatkowo, wyraźnie podkreślono sukcesy i zamiary Chin w zakresie rewitalizacji obszarów wiejskich, wzmocnienie edukacji oraz „tworzenie talentów”, czyli inwestycji w zasoby ludzkie. Z drugiej strony w „bułgarskiej wersji” interpretacji wyników XX Zjazdu KPCh, większą uwagę przykłada się do kwestii „zjednoczenia etnicznego” w kraju, aktywnej partycypacji w chińskich formatach multilateralnych a także szeroko pojętego rozwoju – głównie poprzez innowacje, który w ostatecznym rozrachunku ma promować rozwój jednostki (poprawa warunków bytowych społeczeństwa).
Ujednolicenie propagandowego przekazu przez rząd centralny w Pekinie ma z jednej strony budować poczucie równoprawnego traktowania wszystkich uczestników sceny międzynarodowej, niemniej rozłożenie poszczególnych akcentów na najbardziej wrażliwe kwestie rozwojowe w danym państwie ma w pierwszej kolejności w szczególności zainteresować elity polityczne do podjęcia bardziej efektywnej współpracy w wyznaczonych obszarach. W kontekście „zawieszonego w próżni” formatu współpracy Chiny-EŚW, chińskie misje dyplomatyczne w państwach przyjmujących nadal pozostają skupione przede wszystkim na budowaniu pozytywnego image Chin poprzez przedstawienie atrakcyjności chińskich rozwiązań. W obliczu rosnącej inflacji w większości państw Europy a także niepewnej sytuacji międzynarodowej z uwagi na konflikt ukraińsko-rosyjski, Chiny – podobnie jak Stany Zjednoczone – chcą jawić się jako gwarant pokojowego wzrostu, szczególnie w objętym wojną regionie Europy Środkowo-Wschodniej.