19.11.2021
W listopadzie doszło do chińsko-serbskiego porozumienia w sprawie budowy tzw. Kanału Dunajskiego. W tym miejscu należy postawić pytanie: jakie znaczenie dla Chin ma niniejsza inwestycja i co może ona oznaczać w szerszym kontekście dla przyszłej dwustronnej współpracy infrastrukturalnej, ale też dla roli Chin w gospodarce europejskiej?
W wydarzeniu inaugurującym rozpoczęcie budowy drogi łączącej Pozarevac z Veliko Gradiste i Golubac uczestniczył Aleksandar Vučić, minister budownictwa, transportu i infrastruktury Tomislav Momirovic oraz ambasador ChRL w Belgradzie Chen Bo. Prezydent Vučić podkreślił, iż China Shandong Hi-Speed Financial Group „w ramach otwartej i przejrzystej procedury zaoferowała najkorzystniejszą cenę za budowę niniejszej inwestycji, a doświadczenie z wcześniejszych prac tejże firmy wskazuje na najwyższą jakość, co jest dobrym prognostykiem na przyszłość dla wielu nowych projektów, które z pewnością będą realizowane [w Serbii]”. Wycena realizacji inwestycji została oszacowana na 337 mln EUR.
Warto zaznaczyć, iż na drogowej mapie Serbii, remontowany odcinek jest jednym z pierwszych poddanych do realizacji, przebiegających przez wschodnią część kraju, łącząc ją jednocześnie z dużymi ośrodkami miejskimi jak Belgrad i Nowy Sad. Należy zakładać zatem, iż w niedalekiej przyszłości podjęte zostaną rozmowy na temat rozbudowy sieci drogowej w tym regionie, najpewniej z udziałem firm z Chin.
Chociaż prezydent Vucić wskazuje, iż dzięki rozbudowie infrastruktury, okręg braniczewski zyska głównie na atrakcyjności turystycznej o czym świadczą średniowieczne fortece znajdujące się w regionie, to w dalszej części wypowiedzi serbski prezydent zwiastuje „obecność dużych inwestorów”. Biorąc pod uwagę przybrzeżne usytuowanie naddunajskich miejscowości Veliko Gradiste i Golubac do których prowadzić będą dwie drogi mające swój początek w Pozarevac, należy zakładać, iż całość może wpisywać się w szerszą rozbudowę multimodalnej infrastruktury transportowej. Tu z kolei szczególną uwagę zwraca bliskość dwóch ośrodków miejskich, w których swoje inwestycje mają (lub aktualnie prowadzą) chińskie firmy. Mowa tu o Kostolac i Smederevo, oddalonych od Veliko Gradiste o odpowiednio o 43 i 62 km na zachód. Przypomnijmy, iż w Kostolacu, China Machinery Engineering Corporation (CMEC) podjęła się budowy 350 MW elektrowni węglowej, natomiast w Smederevie funkcjonuje przejęta przez chiński HeSteel huta żelaza Železara Smederevo. Kluczowe w kwestii Smedereva jest jednak to, iż rzeka Morawa, będąca prawym dopływem Dunaju ma swoje ujście właśnie w tym mieście. To z kolei w szerszym kontekście wpisuje się w chińską strategię połączenia rzek Morawa i Wardar 30-kilometrowym kanałem, który zrewolucjonizowałby transport rzeczny i morski w tej części Europy umożliwiając transport chińskich towarów poprzez żeglugę śródlądową.
Chociaż wielu ekspertów zarzuca brak rentowności powyższej inwestycji, to nie możemy wykluczać, iż „zdobycze polityczne” mogą być w tym momencie ważniejsze od rachunku ekonomicznego. Realizacja tej wymagającej inwestycji pozwoliłaby po przekroczeniu Kanału Sueskiego na ominięcie cieśniny Bosfor, uderzając w interesy Turcji, ograniczając tym samym jej potencjalny wpływ na utrzymanie łańcuchów dostaw chińskich produktów do Europy. Z całą pewnością można wskazać również potencjalne veto UE i USA w kwestii tak szerokiego projektu. W tym aspekcie ponownie należy wskazać również na szerszy obraz relacji chińsko-amerykańskich, bowiem – choć nie priorytetowo – to obszar Bałkanów Zachodnich znajduje się dość wysoko w agendzie polityki zagranicznej Waszyngtonu w Europie. Istotny jest tu przede wszystkim rozwój korytarzy handlowych Południe-Północ w ramach inicjatyw Trójmorza oraz Pasa i Szlaku realizowanym w formacie16+1. Zabezpieczenie tychże poprzez zdobycie przewagi przez którąś ze stron (tym momencie nawet poprzez sferę deklaratywną) może wprowadzić zupełnie nową dynamikę w regionie, która z perspektywy geopolityki jest kluczowa zarówno dla Brukseli, Berlina, Waszyngtonu a także – lub w szczególności – dla Ankary, Pekinu czy Moskwy.